Kuchnia Indonezyjska to temat niezwykle rozległy, biorąc pod uwagę setki grup etnicznych zamieszkujących te wyspiarskie, jakże różnorodne państwo. W kraju tak bogatym w historię i tradycję, posiłek to coś więcej niż TYLKO posiłek. Każdy przepis skrywa dawne dzieje i kulturowe ciekawostki, tworząc kuchnię, w której każdy smakosz znajdzie coś dla siebie. Indonezyjskie potrawy kształtowały się przez wiele wieków, będąc pod wpływami przybywających na archipelag obcych kultur. Mówiąc o aromatach i smakach kuchni indonezyjskiej, należy wspomnieć, że w XVI wieku, kraj ten był w posiadaniu czegoś, co było na tamte czasy warte więcej niż złoto, a były to właśnie przyprawy. Dzisiejsze Moluki nazywane niegdyś „Wyspami Przypraw” były odwiedzane przez europejskie mocarstwa tj. Holandię, Anglię czy Portugalię, które walczyły pomiędzy sobą o wpływy i kontrolę nad malutkimi wysepkami. Porastające owe wyspy gałka muszkatołowa, goździki, galangal czy liście pandanu, do dzisiaj są częścią wielu tradycyjnych receptur. Te rodzimeprzyprawy nadzwyczaj często mieszają się z innymi ziołami sprowadzonymi z Bliskiego Wschodu, Indii i Chin, takimi jak kurkuma, trawa cytrynowa czy szalotka. Autentyczna, tradycyjna receptura może zawierać nawet tuzin składników ziół i przypraw w jednym daniu, co daje niezwykły i charakterystyczny smak uwielbiany przez wielu. Może właśnie dlatego tak trudno odtworzyć te oryginalne smaki w Europie, ponieważ restauracje serwujące indonezyjskie smakołyki wciąż są zjawiskiem bardzo rzadko u nas spotykanym.
W Indonezji jedno danie może mieć kilkadziesiąt wersji, w zależności w którym zakątku kraju się znajdujemy. Na przykład słynne sate ma co najmniej 20 różnych przepisów przyjętych w różnych regionach Indonezji, w zależności od lokalnych gustów i dostępności składników. Na przykład do balijskiego sate lilit dodaje się mleko kokosowe i trawę cytrynową, czyli składniki, które są łatwo dostępne w tym regionie. Z kolei sate padang oblane jest pikantnym sosem przypominającym curry, typowym dla kuchni z Padang na Sumatrze.
Część intensywnego smaku indonezyjskiego jedzenia pochodzi z bardzo słodkich i kwaśnych składników – takich jak gęsty słodki sos sojowy zwany kecap manis, który jest używany w niezliczonych potrawach. Kwaśne nuty w kuchni pochodzą z tamaryndowca i limonki, a aromaty z szalotki, imbiru, galangalu, pandanu, kurkumy, trawy cytrynowej i liści limonki.
Poza tymi wszystkimi wyszukanymi aromatami, jest coś bez czego statystyczny Indonezyjczyk nie wyobraża sobie codziennego posiłku, a jest to ryż. Ryż jest dodawany praktycznie do każdej potrawy jako baza, a jeśli nie jest to będzie oznaczało, że to jedynie przekąska, a nasz indonezyjski przyjaciel będzie musiał coś jeszcze przekąsić. Ryż to obowiązek, ryż to życie. Nic też dziwnego, że na Jawie i Bali bardzo często czci się Dewi Sri – bogini ryżu, składając modły, a nawet urządzając w tym celu pielgrzymkę do okolicznego wulkanu. Po krótkim wprowadzeniu (bo kuchnia indonezyjska i jej wpływy to temat rzeka), skupimy się na kilkunastu potrawach, które podbiły nasze podniebienia. Radzimy zauważyć, że nie jest to jedzenie, które można spotkać na każdym rogu, To aromatyczne potrawy i smaki, które najbardziej zapadły nam w pamięć i z myślą o nich przenieślibyśmy się do Indonezji jak najszybciej. Zapraszamy na indonezyjską ucztę!
Kuchnia Indonezyjska - Co Zjeść w Indonezji?
1. Nasi Campur
Pierwszy raz w Indonezji może sprawiać nie lada trudności jeśli chodzi o zamawianie jedzenia z okolicznych, ulicznych stoisk czy knajpek. Dzieje się tak, ponieważ na pierwszy rzut oka tutejsze nazwy nic nam nie powiedzą, z racji, że wszystko jest w języku indonezyjskim. Nic też dziwnego, że na początku pojawia się Nasi Campur, czyli dosłownie tłumacząc - Mieszany Ryż. Przechadzając się po indonezyjskich targach, czy po prostu po centrum miasta, z pewnością natrafimy na stoisko, gdzie oczom naszym ukazuje się wielki stół z wyborem nawet 20 składników. Nasi Campur to idealny wybór na początek przygody z indonezyjskim jedzeniem. Otrzymujemy talerz z nałożonym ryżem, a do tego dobieramy sobie takie składniki jakie chcemy, a raczej takie, które pokażemy palcem, bo trudno jest odgadnąć ich nazwy. Tak więc kierujemy się wzrokiem i przede wszystkim węchem! Jest to idealna propozycja dla tych, którzy chcą spróbować jak najwięcej, w małych ilościach. Mamy do wyboru kurczaka, ryby, warzywa, jajka, orzeszki, małe słone ybki, chlebowca, sambal, pastę krewetkową i o wiele wiele więcej smakowitych, aromatycznych kąsków. Nie bójmy się próbować nawet jak nie jesteśmy pewni, o to właśnie chodzi w odkrywaniu nowych smaków!
2. Rendang
Wołowy Rendang, bo z tego mięsa najczęściej przyrządza się ten posiłek to potrawa legendarna nie tylko w Indonezji, ale także na świecie. Niejednokrotnie została okrzyknięta przez kulinarnych znawców, potrawą nr 1 na świecie. Oryginalnie pochodzi z miasta Padang, w zachodniej Sumatrze i jest flagowym daniem tamtejszej niezwykle aromatycznej kuchni Padang. Aby przyrządzić znakomity Rendang, do mięsa gotującego się w mleczku kokosowym dodajemy przyprawy takie jak cynamon, anyż, kardamon oraz suszone chilli, czosnek i szalotkę i wiele innych przypraw, zależnie od upodobań i wariacji. Tradycyjny Rendang gotowany jest w przyprawach nawet 8 godzin, do czasu aż mięso stanie się miękkie i kruche, a wszystkie przyprawy przedostaną się do mięsa.Prawidłowo przyrządzony Rendang, może przetrwać nawet 3 tygodnie ze względu na technikę gotowania, która w przeszłości pozwalała na przechowywanie mięsa przez długi czas w tropikalnym i gorącym klimacie. Samo słowo Rendang pochodzi od czasownika merendang, które oznacza metodę powolnego gotowania.Rendang ceniony jest za swój bogaty, ziołowy smak i tak też jest w naszym przypadku, uwielbiamy tę potrawę! Można ją znaleźć w każdej restauracji o nazwie Rumah Makan Padang, a takich jest bez liku.
3. Nasi Padang
Opisywany powyżej Rendang to jedynie cześć góry lodowej jeśli chodzi o jedzenie z sumatrzańskiego Padang. Nasi Padang jest jednym z najsłynniejszych dań kojarzonych z Indonezją. Jest to mieszanka ryżu i przystawek, pochodząca z wspomnianego wcześniej miasta Padang na zachodniej Sumatrze. Możecie sobie tylko wyobrazić jak aromatyczna i oryginalna w smaku jest ta kuchnia, ponieważ jeden z odwiedzających Indonezję muzyków nagrał o niej piosenkę, która stała się hitem na archipelagu! Jedzenie Padang jest sławne z tego, że jest aromatyzowane świeżymi przyprawami takimi jak galangal, kurkuma, liście limonki kaffir, czosnek, szalotkę i wiele ziół, w połączeniu z bogatym curry i mlekiem kokosowym. Popularnymi dodatkami w kuchni Padang są np. gulasz z chlebowca, gotowane liście kasawy, rendang wołowy lub drobiowy, zielony sambal, placki kukurydziane, krewetki, kraby czy podroby. A to wszystko w aromatycznych sosach i zalewach. Dodatków jest tak dużo, że nie sposób je wszystkie wymienić! Restauracje Nasi Padang można poznać po charakterystycznym ułożeniu dostępnych potraw w kształt piramidy w frontalnej witrynie. Możemy wybrać dowolne składniki i dostać pełny posiłek, lub poprosić o przyniesienie wszystkiego do stolika i zapłacić za te, które faktycznie zjedliśmy.
4. Soto Ayam
Soto Ayam to potrawa na wzór polskiego rosołu. Można ją znaleźć w większości przydrożnych warungów, czyli małych knajpek, w których posilają się najczęściej lokalni mieszkańcy. Soto Ayam to klarowny bulion ziołowy z kurczakiem doprawiony świeżą kurkumą i ziołami, z chudym makaronem ryżowym bihun zakopanym w misce. Podaje się go z gotowanym jajkiem, smażoną szalotką, liśćmi selera i ziołami. Porcja jest wystarczająco obfita, aby stanowić cały posiłek. O ile Soto Ayam (Ayam = kurczak) to najpopularniejsza wersja tej zupy, zależnie od regionu natkniemy się na lokalne wariacje, których warto spróbować. Najczęściej jednak występuje jako wywar z kurczakiem, wołowiną lub mięsem bawoła wodnego. Zdecydowanie polecamy spróbować na małego głoda, z racji że różnorodność zup w Indonezji jest raczej niewielka i głównie rosołopodobna.
5. Sate Ayam / Sate Kambing
Klasyk indonezyjskiego street-foodu, który znaleźć można dosłownie wszędzie, a co najważniejsze, zawsze smakuje wyśmienicie! Sate to małe szaszłyki, na które nakłuwa się najczęściej mięso z kurczaka lub z kozy (chociaż widzieliśmy nawet takie z owocami morza). Najpopularniejsze Sate to marynowane w słodkim sosie sojowym kawałki mięsa, grillowane na węglu drzewnym z łupin kokosowych, podawane ze słodkim sosem z orzeszków ziemnych. Niesamowicie proste danie, które podbija podniebienia zarówno mieszkańców jak i przyjezdnych. Sekret unikalnego smaku Sate tkwi w odpowiedniej marynacie, a także węglu z łupin kokosa. Wydziela on bardzo dużo intensywnego dymu, co sprawia, że szaszłyki są nie tylko upieczone na wysokiej temperaturze, ale także porządnie uwędzone.
Mieszkańców przygotowujących Sate na ulicy można znaleźć praktycznie wszędzie, zdecydowanie częściej wieczorową porą. Zależnie od tego, w którym zakątku Indonezji się znajdziemy, możemy natrafić na inną recepturę i smaki przyrządzanego Sate, bo można je zrobć na kilkanaście sposobów!
6. Rawon
Kuchnia Indonezyjska nie zachwyca szerokim wachlarzem zup. Przechadzając się ulicami na 100% natkniecie się na zupy przypominające rosół czyli Bakso - rosół z mięsnymi klopsami, Mie Ayam - Nudle z kawałkami kurczaka, czy Soto Ayam - Bardziej aromatyczna zupa z kurczaka przyprawiona trawą cytrynową. Oprócz tych popularnych dań, można znaleźć też "czarną owcę", dosłownie i w przenośni, ponieważ ma bardzo ciemny, wręcz czarny kolor i gotowana jest na wołowinie. Ten specjał pochodzący ze Wschodniej Jawy jest zdecydowanie warty spróbowania, ze względu na unikalny smak, który zawdzięcza wołowinie i orzechowi zwanemu lokalnie keluak. Zupę można skosztować w restauracjach i w mniejszych knajpkach w Jawie Wschodniej, zdecydowanie nie jest to potrawa, którą można znaleźć w pierwszym lepszym Warungu. Rawon spodoba się tym, którzy lubują się w słodkich smakach. Zupa podawana jest z wkładem mięsa wołowego i kiełków fasoli, a na talerzyku obok dostaniemy biały ryż, ostry sos sambal i limonkę.
7. Gado-Gado
Sałatka z warzyw i skompresowanego ryżu zwanego lokalnie lontong, przygotowywana z sosem z orzeszków ziemnych (lub sosem z orzechów nerkowca), jest jedną z najpopularniejszych indonezyjskich potraw ulicznych. Jest to jedno z niewielu dań kuchni wegetariańskiej dostępne do kupienia z ulicznych knajpek. Co prawda świeżych warzyw nie brakuje na archipelagu, to Indonezyjczycy preferują jednak potrawy smażone i tłuste. Znaleźć Gado-Gado jest bardzo prosto, z racji, że często serwowane jest z mobilnych wózków, które są tutaj potocznie nazywane kaki lima (pięć nóg), a to dlatego że 2 nogi należą do sprzedawcy a wózek opiera się na trzech pozostałych. Gdy podejdziemy do jednego z takich wózków, sprzedawca zaprosi nas na plastikowe krzesełko i na poczekaniu przygotuje potrawę. Zdecydowanie najważniejszym elementem jest tutaj sos orzeszkowy, który jest starannie rozrabiany w dużym moździerzu. Gdy sos będzie gotowy, polewa się nim mieszankę warzyw gotowanych na parze, takich jak kiełki fasoli, szpinak wodny, długą fasolę, a także tofu i wspomniany wcześniej lontong. Całość jest bardzo sycąca i świeża. Jest to jedna z tych potraw które TRZEBA spróbować w Indonezji!
8. Gudeg
Przechadzając się ulicami kulturowej stolicy Indonezji - Yogyakarty z pewnością natkniemy się na wiele lokalnych restauracji, na których napisane będzie np. "Gudeg Bu Tjitro". W okolicach sułtańskiego pałacu Kraton można znaleźć ich najwięcej. Dosłowne znaczenie to Gudeg - nazwa potrawy, Bu - zdrobnienie od 'mama', kiedy ostatni człon oznacza nazwisko. Tak więc mamy wiele małych knajpek, które sygnowane są własnym nazwiskiem i długoletnią tradycją w przyrządzaniu sułtańskiego przysmaku. Ale czym tak właściwie jest Gudeg? Gudeg to owoc młodego chlebowca, który jest duszony z cukrem palmowym, mlekiem kokosowym, liśćmi laurowymi, trawą cytrynową i galangalem, aż stanie się niezwykle delikatny i przesiąknie wszystkimi dodanymi przyprawami. Najciekawsze jest to, że konsystencja dobrze przygotowanego chlebowca, bardzo przypomina mięso, co zawsze bywa zaskakujące. Jest to zdecydowanie danie dla koneserów i smakoszy z racji słodkiego smaku i mnogości używanych przypraw. Niemniej jednym z pierwszych pytań od napotkanego mieszkańca będzie, "Czy próbowałeś już Gudeg" jako że jest to lokalna duma i przysmak uwielbiany przez mieszkańców Jawy Środkowej. Zazwyczaj podawany z ryżem, kawałkiem kurczaka i jajkiem.
9. Tempe
Tempe to zdecydowanie najczęstsza przekąska trafiająca na indonezyjskie stoły. Fermentowane nasiona sojowe, które przypominają trochę tofu, lecz używane są tutaj całe ziarna soi. Najczęściej występują w kształcie podłużnych kostek. Tempe jest bardzo pożywne, pełne białka i błonnika. Najpopularniejszym sposobem na przygotowanie Tempe jest pokrojenie go na wąskie prostokątne kotki i usmażenie na głębokim tłuszczu. Tak usmażone na złocisty kolor Tempe podaje się ze świeżo przygotowanym sosem sambal. Słonawy smak Tempe zderza się wtedy z ostrym i soczystym Sambalem co jest iście unikalnym doświadczeniem smakowym. Nie należy jednak zapominać, że znajdujemy się w Indonezji, a Tempe można tutaj przygotować na dziesiątki sposobów, jednak ten jest najczęściej spotykany i uwielbiany przez wszystkich! Można go spożywać jako przekąskę lub jako część większego posiłku. Ze względu na zawartość białka i witamin jest świetnym zamiennikiem mięsa, więc należy do ulubionych potraw wegetariańskich Indonezyjczyków.
10. Ikan Bakar
Nasz niekwestionowany faworyt jeśli chodzi o jedzenie w Indonezji. Z racji, że Indonezja to kraj wyspiarski, nie mogło obyć się bez darów mórz. Ikan Bakar to po prostu pieczona ryba z grilla. Przyrządzana w tradycyjny sposób jest piekielnie dobrym pomysłem na aromatyczny posiłek. Czy to na Bali, Flores czy Lomboku, z pewnością trafimy na miejsce określane mianem Pasar Malam, czyli targ wieczorny, na którym skosztujemy zdobyczy z sieci lokalnych rybaków. Od siebie dodamy, że preferujemy z grilla Czerwonego Lucjana czyli znanego i lubianego Red Snappera. Ryba krojona jest na pół, obrabiana i nacierana sosami sojowymi/sambalem/ziołami. Następnie umieszczana w ręczny rożen, który trafia na grilla. Palenisko zasilane jest węglem z orzechów kokosowych, wydających z siebie intensywny dym. Ryba jest przyrządzana na wysokiej temperaturze i z wielką ilością dymu, rzadko kiedy dotyka ognia. Dzięki temu zabiegowi jest niezwykle aromatyczna i miękka.
Nasza ulubiona kompozycja to przyrządzona w taki sposób ryba, podawana z ryżem i świeżym sosem sambal, na który składają się papryczki chili, pomidory, szalotka, pasta krewetkowa i świeża limonka. To się nazywa prawdziwie indonezyjska uczta! Nie zapominajmy, że najlepiej smakuje z widokiem na błękit morza i kokosowe palmy :)
11. Ayam Bakar Taliwang
Do tej pozycji kulinarnej należy podchodzić bardzo ostrożnie, ponieważ jest to według nas jedna z najbardziej pikantnych rzeczy jakie kiedykolwiek jedliśmy. Ayam Bakar znaczy tyle co kurczak z grilla, a Taliwang, to nazwa miejscowości na wyspie Sumbawa. Zamawiając kurczaka w Indonezji, możemy czuć się nieco zdziwieni otrzymaną porcją, z racji, że rozmiarowo kurczaki tutaj serwowane w niczym nie przypominają naszych marketowych odpowiedników. Jeśli chodzi o kurczaka Taliwang, na talerzu otrzymujemy wiejskiego kurczaka z wolnego wybiegu, który może nie zachwyca rozmiarem, ale za zdecydowanie nadrabia smakiem.
Ten rodzaj grillowanego kurczaka jest najczęściej spożywany na wyspie Lombok i jest popularny wśród miłośników ostrego jedzenia. Ostrego, to może za mało powiedziane, dopiero gdy zobaczymy proces przyrządzania, zrobi nam się gorąco, od samej ilości dodawanych do potrawy papryczek. Otrzymujemy więc starannie grillowanego kurczaka marynowanego w papryczkach chili, doprawionego na talerzu kolejną porcja sosu z papryczek chili.. Powodzenia!
12. Plecing Kangkung
Plecing to bardzo popularna sałatka dodawana do praktycznie każdego dania, które zamówimy na wyspie Lombok. Pochodząca właśnie z tej wyspy, jest częstym dodatkiem do Ayam Bakar Taliwang, który poznaliście pozycję wyżej. Plecing Kangkung to sałataka na bazie warzyw przygotowana ze szpinaku wodnego, kiełków fasoli, orzeszków, pasty krewetkowej i oczywiście ostrego sambalu. W smaku jest niesamowicie orzeźwiająca za co odpowiedzialny jest szpinak wodny, który charakteryzuje się świeżym, rześkim smakiem. Dla tych, którzy nie preferują ostrych smaków, możliwe jest zamówienie plecingu osobno z sambalem, aby nie rzucać się na głęboką wodę! A jak powszechnie wiadomo Sambal z wyspy Lombok potrzeba czasem przepić ogromną ilości wody ;)
13. Sambal
Nasze kulinarne zestawienie kończymy czymś, bez czego to wszystko nie miałoby większego sensu :) Panowie i Panie, przed wami Sambal, czyli coś, bez czego Indonezyjczyk nie wyobraża sobie posiłku. Dziesiątki razy wspominaliśmy tutaj o sambalu i ze względu na jego znaczenie w kuchni indonezyjskiej jest to jeden z najważniejszych składników wielu indonezyjskich potraw – zarówno w kuchni lub jako dodatek do przystawek. Sambal dla Indonezyjczyka jest jak wino dla Francuza, nie wyobraża sobie bez niego posiłku. Istnieje tyle różnych przepisów na sambal, ile jest wysp w Indonezji, ale klasyczny sambal to zazwyczaj baza zrobiona z chili, czosnku, szalotki i innych lokalnych składników, zmiksowanych przy użyciu moździerza i tłuczka. Niektóre sambale są pikantne i słone, inne są bardziej słodkie, a niektóre sambale bazują na lokalnych ziołach i przyprawach dostępnych tylko w tym konkretnym regionie. Sambal znajdziesz na stole prawie każdej restauracji w Indonezji, jeśli jednak tak się nie stanie, to możesz poprosić o zrobienie świeżego. Dla nas sambal to coś, czego nie możemy doczekać się podczas każdego indonezyjskiego posiłku. I to nie tylko dlatego, że nadaje ostry, wyrazisty smak. Sambal odzwierciedla miejsce, w którym aktualnie się znajdujemy, ponieważ na każdej wyspie smakuje całkowicie inaczej!
Jak obszerna jest Kuchnia Indonezyjska?
Czy to już wszystko? Otóż nie.. Mówi się, że w kuchni indonezyjskiej znajdziemy ponad 5000 różnych przepisów, tak więc jak widzicie jest to bardzo obszerny temat, z którym zdecydowanie warto się zaznajomić, jako że odkrywanie nowego kraju poprzez kubki smakowe to sama przyjemność i świetna zabawa. Przez jedzenie możemy się dowiedzieć bardzo dużo ciekawych rzeczy o odwiedzanym kraju, jego historii i ludziach. Z racji, że w naszym kraju indonezyjskie restauracje możemy policzyć na palcach jednej ręki, to zachęcamy do odwiedzin archipelagu tysięcy wysp jakim jest Indonezja. To niemal nieograniczony obszar do smakowitych eksploracji, który czeka na odkrycie! Smacznego!
FILM Z JEDNEGO, Z NASZYCH WYJAZDÓW DO INDONEZJI
