Birma to jeden z największych i zarazem najbardziej tajemniczych krajów Azji Południowo -Wschodniej, w którym wciąż wiele miejsc jest niedostępnych dla przyjezdnych. Kraj 100 000 pagód, buddyjskich mnichów, ciekawych i barwnych mniejszości etnicznych, uczciwych ludzi, górzystych terenów, pól uprawnych, bydła i kurzu – świat, w którym czas stanął w miejscu!

 

12 FAKTÓW O BIRMIE (MJANMIE)

1. Birma czy Mjanma?

 

Oba te słowa oznaczają dokładnie to samo. Mjanma to literackie, a Birma potoczne określenie tej samej najliczniejszej grupy etnicznej w państwie ze stolicą w Naypyidaw. Do 1989 roku oficjalnie funkcjonowała nazwa „Związek Birmański”, która była pozostałością po kolonii brytyjskiej. Gdy z końcem lat 80. junta wojskowa przejęła władzę zdecydowała się na zmianę nazwy państwa na Republikę Związku Mjanmy, w skrócie Mjanma. Problem polega na tym, że junta przez część mieszkańców Birmy i państw świata nie została uznana za legalny rząd, dlatego też podmioty te nie uznały zmiany nazwy państwa za prawomocne. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych w Polsce dopiero w 2012 roku uznała za skróconą oficjalną nazwę „Mjanma”, ale dopuszcza również wariant Birma. UE zaleca stosowanie nazwy krótkiej podwójnej — Birma/Mjanma.​

 

2. Birma to drugi po Indonezji największy kraj w Azji Południowo - Wschodniej 

 

Powierzchnia Birmy to 676 575 km² (ponad dwukrotnie większa od Polski), a zamieszkuje ją przeszło 50 mln ludzi. Krajobraz tego kraju jest niezwykle bogaty i różnorodny. Północ, wschód i zachód Birmy to tereny górzyste. Fragment granicy z Chinami tworzą góry Hengduan Shan, których najwyższy szczyt Hkakabo Razi wznosi się na wysokość 5 881 m n.p.m. Mjanma to również Himalaje z nienazwanymi szczytami i mieszkańcami pigmejów - Tarong. Południowa część Birmy to z kolei Archipelag Mergui składa się z ponad 800 wysp leżących na Morzu Andamańskim. Gdy na południu temperatura oscyluje w granicach + 32 °C, to w rejonach górzystych średnia temperatura utrzymuje się na poziomie +10 °C, a w wysokich górach występują mrozy (granica wiecznego śniegu zaczyna się od 4 000 m n.p.m.)

 

3. Buddyzm rdzeniem birmańskiej kultury 

 

W Birmie panuje wolność wyznania i nie ma jednej oficjalnej religii, ale nie da się ukryć, że to właśnie buddyzm, który wyznaje prawie 90% społeczeństwa, jest rdzeniem birmańskiej kultury. Mjanma to świat, w którym życie prywatne i publiczne przeplata się z naukami buddy. Popularne powiedzenie „Musisz zostać mnichem, zanim staniesz się mężczyzną” jest stosowane w praktyce. Większość młodych ludzi spędza czas na edukacji zakonnej, więc jeżeli Twoim marzeniem jest spotkanie młodego, zamyślonego mnicha w purpurowej szacie, to tu z pewnością je zrealizujesz. W hierarchii społeczeństwa mnisi, których jest tutaj około 500 tysięcy, zajmują wysoce szanowane miejsce. Przysługuje im niemało przywilejów, a w wielu miejscach wraz z promieniami wschodzącego słońce, odbywają się ich pochody. Maszerujący o świcie mnisi witani są przez lokalnych mieszkańców, którzy obdarowują ich jedzeniem i drobnymi podarunkami.

 

4. Naypyidaw - birmańska stolica widmo jest 4 razy większa od Londynu

 

Birma to kraj, w którym zazwyczaj nowa władza przenosiła stolice kraju. Ostatnia zmiana nastąpiła niespodziewanie w listopadzie 2005 roku. Rządząca junta wojskowa zdecydowała o przeniesieniu stolicy w okolice historycznej miejscowości Pyinmana, do wioski położonej na zboczach gór, którą nazwano Naypyidaw, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „Siedzibę Królów”. Miejscowość ta dosłownie była pokryta zaroślami i całe miasto budowano od postaw, a pierwszą inwestycją był rozległy plac defilad. Dzisiaj do Naypyidaw wjeżdża się 20(!) pasmową autostradą, mija się zadbane parki, ładne rządowe hotele, a jedynie czego w tym mieście brakuje to pojazdów i ludzi, którzy nie chcą tam mieszkać. 

 

5. Birma to kraj niezwykłych mniejszości etnicznych

 

Rząd birmański oficjalnie uznaje 135 różnych grup etnicznych, które zostały podzielone na osiem ras: Bamar, Chin, Kachin, Kayah, Kayin, Mon, Rakhine i Shan, ale jest to jedynie formalny podział, który nie oddaje stanu faktycznego. Mniejszości w Bimie jest zdecydowanie więcej i żyją one według wyznawanej tradycji. My szczególnie lubimy południowowschodnią prowincję Birmy zwaną Chin. Zamieszkują ją kobiety, którym ponad 300 lat temu zaczęto tatuować twarze. Bolesne oszpecanie miało ochronić dziewczynki przed porwaniami, które regularnie odbywały się w tych okolicach. Wzory na twarzach często mają kształt sieci, dlatego można spotkać się z nazwą – „kobiety pająki”. Około 40 lat temu zakazano bolesnego tatuowania dziewczynek, więc dzisiaj, w wioskach żyją już ostanie kobiety, które poddane były tej tradycji. Po ich śmierci, kobiety z wytatuowanymi twarzami pozostaną tylko historią. W Birmie odwiedzamy również kobiety z plemienia Karen. Tę mniejszość narodową można również spotkać w Tajlandii, ale w przystosowanych dla turystów wioskach. W Birmie kobiety te spotykamy podczas ich codziennego życia. Nazywa się je „długie szyje”, „żyrafy” czy „smoczyce”, a wszystko to za sprawą noszonych przez nie na szyjach charakterystycznych ozdób – kręgów, które optycznie wydłużają im szyje. Mosiężne pierścienie zakładane są już kilkuletnim dziewczynkom, a dorosła kobieta potrafi dźwigać na szyi nawet 5 kg. Dziś geneza tej tradycji jest już mocno rozmyta. Jedni mówią, że ów ozdoby miały uchronić dziewczęta przed tygrysami czy porwaniami, inni, że oszpecenie miało zapewnić wierność mężowi.

 

 

6. W 2019 roku Birmę odwiedziło 4,36 miliona turystów

Dla porównania Tajlandia została odwiedzona przez 42 miliony turystów.

 

7. Birma krajem 100 000 pagód

Birma to jedno z najbardziej pobożnych, buddyjskich miejsc na ziemi, a co za tym idzie, kraj obfity w tysiące pięknych i niezwykłych świątyń czy pagód, będących centrum życia społecznego, symbolem oddania i źródłem komfortu. Niekwestionowanym numerem jeden niewątpliwie jest „Królestwo Paganu” (Bagan) powstałe w okresie XI-XIII w. n.e., które dało początek współczesnemu państwu Mjanma i było pierwszym królestwem jednoczącym regiony. Efekt 2 000 świątyń rozrzuconych na powierzchni około 40 kilometrów kwadratowych, pomiędzy którymi rosną krzewy i pasą się krowy, robi niesamowite wrażenie. Cały kompleks stanowi jedną z największych atrakcji archeologicznych Azji, jednak na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO trafił dopiero w 2019, mimo że Królestwo Paganu po raz pierwszy nominowane było w 1995 r. Starania o wpis do UNESCO trwały tak długi czas, ponieważ rządząca junta wojskowa została oskarżona o ignorowanie porad ekspertów na temat działań restauracyjnych.

Warto mieć na uwadze, że Birma to kraj, w którym każde miejsce jest odpowiednie to tego, aby powstała w nim świątynia, i z dala od turystycznych szlaków, skrywa perełki, w których mistyka i harmonia są niemal namacalne... My takie miejsca lubimy najbardziej.

 

 

 

 

8. Mniszki?

 

Thilashin to ściślej mówiąc nowicjuszki, a nie mniszki (bhikhuni). Różnica pomiędzy nimi jest taka, że tylko bhikhuni może osiągnąć status „Oświeconej". Nowicjuszki, aby osiągnąć ten status, musiałaby najpierw stać się poprzez reinkarnację mężczyzną. Kobiety te nie podlegają święceniom na pełnoprawne mniszki i nie są podległe klasztorom męskim, ale w razie potrzeby proszone są o pomoc np. w gotowaniu. Tak jednak nie było zawsze. Wraz z rozprzestrzenianiem się buddyzmu pojawiały się zakony zarówno mnichów, jak i mniszek. Uznaje się, że buddyzm u swoich źródłach wolny był od szowinizmu. Jednak z biegiem czasu, pod wpływem wojen i niekorzystnych dla kobiet uwarunkowań społecznych tradycja wyświęcania mniszek najzwyczajniej w świecie wygasła, a ród Thilashin wymarł. Z początkiem XX wieku kobiety zaczęły mocno domagać się, aby przywrócić tradycję święceń dla mniszek. W 1903 roku, po ponad 1000-letniej przerwie powstało zgromadzenie kobiet, które otrzymały święcenia na nowicjuszki. Społeczeństwo i konserwatywni mnisi nie byli im przychylni. Nowicjuszki cierpiały brak akceptacji oraz biedę. Sytuacja kobiet w buddyzmie dynamicznie się zmienia i dziś coraz więcej nowicjuszek otrzymuje świecenia na mniszki. Pierwsze takie wydarzenie miało miejsce 8 grudnia 1996 r. w Indiach. Szacuje się, że w Birmie jest ponad 60 tysięcy nowicjuszek, które konsekwentnie starają się żyć jak mnisi, a ich status społeczny wzrasta. Można je rozpoznać po różowych szatach, ogolonej głowie i pomarańczowym lub brązowym szaliku. W pozostałych buddyjskich krajach ilość Thilashin jest znikoma dlatego ciężko je w ogóle spotkać, czego nie można powiedzieć o Birmie. Odpowiednikami birmańskich nowicjuszek są maechi w Tajlandii i dasa sil mata ze Sri Lanki.

 

9. Konflikty wewnętrzne w Mjanmie, trwające od ponad 70 lat

Nieprzerwanie, od czasu deklaracji niepodległości w 1948 r. Birma jest targana konfliktami etniczno-religijnymi oraz walkami z różnymi frakcjami rebelianckimi i separatystycznymi. Podczas gdy spora część Birmy jest dostępna dla turystów, niektóre części kraju, w szczególności obszary przygraniczne, są niedostępna dla gości z zagranicy. W obszarach zaznaczonych na żółto mają miejsca regularne kontrole wojskowe. Sytuacja w tych regionach zmienia się dynamicznie, a rząd Mjanmy ściśle kontroluje możliwość podróżowania do najbardziej targanych konfliktami regionów, dlatego może się okazać, że z dnia na dzień dostęp do jakiegoś obszaru, zostanie całkowicie zamknięty. 

 

10. Zniesławiony azjatycki "Złoty Trójkąt"

Określenie nadane przez CIA dotyczy górzystych obszarów Mjanmy, Laosu i Tajlandii. Na zachodzie nazwa ta kojarzona jest co najwyżej z wycieczką objazdową po Indiach (Delhi-Agra-Jaipur), ale w dalekiej Azji, kojarzy się tylko z narkotykami, opium i kartelami narkotykowymi. Nic dziwnego, ponieważ jest to jeden z głównych obszarów produkcji opium na świecie. Zaraz po Afganistanie, Birma jest drugim producentem opium na świecie oraz największym producentem metaamfetaminy. Narkotyki są przemycane przede wszystkim przez przejścia graniczne z Laosem i Tajlandią, jak i Mekongiem (oraz coraz częściej przez granicę z Chinami), skąd dalej są dystrybuowane na Azję i świat. W Azji najczęściej sprzedawane są w postaci różowych tabletek, znanych lokalnie jako "Ya ba". 

 

11. Niesamowite wodospady

Góry, rzeki, doliny i równiny sprzyjają występowaniu wodospadów. Birma nie jest jeszcze szczególnie znana z tych cudów natury, ponieważ większość odwiedzających porusza się po utartych szlakach, a sami Birmańczycy jakoś nieszczególnie widzą w nich potencjał turystyczny. Wiele wodospadów w Birmie nie jest oznaczonych na żadnych mapach ani opisana na blogach. Intymność tych miejsc i niesamowicie dziki charakter dodaje im niezwykłego uroku. Azja jest królestwem wodospadów, jednak te cuda natury cieszą najbardziej wtedy kiedy, możemy je doświadczyć w ciszy i spokoju.

 

12. Chinlone czyli siatkonoga, sportem narodowym 

 

W ulubiony sporcie Birmańczyków nie chodzi o wygraną i nie ma czegoś takiego jak przegrany. Nacisk jest tutaj kładziony na styl i siłę. Wiele ruchów graczy podobnych jest do sztuk walki. Sport ten wymaga nie tylko ogromnej zwinności i kreatywności, ale także przytomności umysłu, co idealnie pasuje do buddyjskiego kraju. Aby zagrać w chinlone potrzeba 6 osób, siatkę i piłkę tkaną z rattanu. W chinlone grają kobiety i mężczyźni, młodzi i starzy, rano i wieczorem, w miastach i wsiach, chinlone jest wszędzie!

 

 

29 CIEKAWOSTEK O BIRMIE(MJANMIE)

 

POWSZECHNE ZWYCZAJE W BIRMIE

 

1. Chcesz poczuć orientalny klimat Azji? W Birmie wystarczy, że wyjdziesz na ulicę. A to wszystko za sprawa longyi noszonych przez mężczyzn. Na każdym kroku możesz spotykać mężczyzn, tych pracujących czy prowadzących motocykl, ubranych w spódnico-chusty przewiązane supłem w pasie.

 

2. W Birmie nowy rok obchodzony jest w kwietniu, gdyż obliczany jest na podstawie kalendarza księżycowego. Uroczystość tą świętuje się przez kilka dni. W pierwszym dniu składane są ofiary w świątyniach, dzień drugi to czas, gdy Birmańczycy polewają się wodą na znak obmycia się z grzechów. Festiwal ten jest najbardziej popularnym, hałaśliwym i kolorowym wśród birmańskich uroczystości. Kolejnego dnia kobiety przygotowują thanakhę, a w tym czasie mężczyźni grają na różnych instrumentach i tańczą. Gdy przygotowania thanakhi zostają zakończone, wszyscy razem udają się do pobliskiej świątyń, aby umyć nią wizerunki Buddy. W ten sposób Birmańczycy przygotowują się na nadejścia Nowego Roku..

 

3. Najpopularniejszym kosmetykiem w Birmie jest thanaka, którą kobiety nakładają na swoje twarze, tworząc żółte paski, kręgi lub inne bardziej wymagające wzory. Ta magiczna maź pozyskana z kory specjalnego drzewa jest naturalnym kosmetykiem, który ma za zadanie chronić kobiecą cerę przed słońcem czy odstraszać insekty. Pasta ta przygotowywana jest w Mjanmie od ponad 2 000 lat.

4. Będąc w miejscu, gdzie podawane jest jedzenie, nie zdziw się, gdy usłyszysz odgłosy cmokania. W ten sposób klienci proszę o podeście obsługi. 

 

5. Birmańczycy nie obcinają włosów w poniedziałek, piątek i w dzień swoich urodzin, a po urodzeniu dziecka przez miesiąc.

 

6. W Birmie możesz przekonać się, jak wygląda życie w pływającej wiosce – w miejscu, gdzie lokalna ludność uprawia warzywa na pływających polach, dzieci chodzą do szkoły na wodzie, świątynie stoją na palach, a zakupy kilka razy w tygodniu robi się na pływających targach.

7. Chroniąc dzieci przed porwaniami, birmańskie mamy zawiązują im kawałek materiału na szyi albo na nadgarstkach. 

 

8. W Mjanmie wierzy się, że kobieta w ciąży powinna unikać jedzenia bananów, aby dziecko nie było zbyt duże i chili, które sprawi, że dziecko nie będzie miało włosów. Podczas ciąży kobiety nie mogą też brać udziału w pogrzebach i weselach. 

 

9. W Nie zdziw się, jeśli rano do twojego resortu przyjdą mnisi! Ich poranek zaczyna się bardzo wcześnie i składa się z codziennych rytuałów. Od 4:00 medytują przez godzinę, o 5:00 możesz usłyszeć już pierwsze dźwięki śpiewanych mantr, a 6:00 Mnisi boso wyruszają na miasto po datki. Ich pochód najczęściej trwa do o 8:00, kiedy to wracają do klasztoru na śniadanie.

 

10. W Birmie czas zatrzymał się w miejscu, a życie z wyjątkiem dużych miast upływa wolno i w iście sielskim klimacie. Ciągnące się minuty są przez Birmańczyków wypełniane żuciem betelu – używki składającej się z liści pieprzu żuwnego, czasami dodawany jest tytoń i dla polepszenia smaku różne przyprawy. Pakiecik ten jest lekko narkotyczny, relaksujący i bardzo uzależniający, a w dodatku tani. Po kilku minutach żucia, Birmańczycy efektownie spluwają. Zęby ich pozostają czerwono – brązowe, a ulice pełne są śladów po kolorowej mazi wypluwanej z ust. Po kofeinie, nikotynie i alkoholu, betel jest czwartą najbardziej popularną używką na świecie.

 

 

 

11. W Birmie ufa się magii. Popularna jest „Yadaya”, dzięki której można uniknąć nieszczęścia po wypełnieniu określonych zaleceń. Kierując się tymi wierzeniami pierwszy premier Birmy, U Nu w celu ochrony państwa zalecił budowę 60 000 pagód w całym kraju, a za radą wróżki generał Ne Win zmienił ruch lewostronny na prawostronny. 

 

12. Proste restauracje z plastikowymi siedzeniami na świeżym powietrzu, które serwrują alkohol, nazywane "beer station" (stacje piwne) można znaleźć na ulicach miast, miasteczek i wiosek w całej Mjanmie. Ludzie przychodzą tutaj by spotkać się, rozmawiać, jeść, i pić, a przede wszystkim oglądać na żywo europejski futbol - ulubioną rozrywkę narodu. Chociaż kobiety są mile widziane w tych miejscach, 99,9% klientów to mężczyźni.

 

TRANSPORT W BIRMIE

 

13. Azja to bez wątpienia inny stan umysłu, a Birma idealnie to odzwierciedla. W Mjanmie większość kierowców posiada samochody sprowadzane z Japonii, gdzie obowiązuje ruch lewostronny, więc kierownica umieszczona jest z prawej strony pojazdu. Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie to, ze w 1970 r. generał Ne Win za radą wróżki zmienił w Birmie ruch na prawostronny, pozostawiając tym samym Birmańczyków z niedostosowanymi samochodami. W dodatku sankcje nałożone na Birmę uniemożliwiały sprowadzanie samochodów z kierownicami umieszczonymi po lewej stronie pojazdów. Dziś na drogach pojawia się już coraz więcej dostosowanych samochodów, a w 2017 roku zabroniono importowania samochodów z kierownicą po prawej stronie.

 

JEDZENIE W BIRMIE

 

14. Będąc w Birmie nie musisz się martwić o sztućce, tu razem z mieszkańcami do jedzenia możesz używać dłoni. 

 

15. Ryżu w Birmie Ci nie zabraknie. Jest to podstawowy składnik każdego dania, najczęściej gotowany na parze. Popularne są tu również ryby, mięsa, warzywa i zupy. 

 

16. Birma ma własne winnice. Klimat w górach sprzyja uprawom winogron, więc jeżeli lubisz wino, koniecznie spróbuj to birmańskie. 

 

17. Birmańczycy nie ograniczają się tylko do picia herbaty, oni ją zjadają. Możesz ją spróbować w najbardziej popularnej sałatce "lahpet thohk". Do tej potrawy liście herbaty dodaje się w sfermentowanej postaci. 

 

18. Tradycyjnym daniem kuchni birmańskiej jest Mohinga – zupa rybna z makaronem ryżowym

 

19. Lokalny rum (Myanmar Rum, Mandalay Rum) i whisky (Grand Royal Whiskey) są tańsze niż piwo (Myanmar beer, Mandalay beer)! Za 350ml whisky Grand Royal, zapłacimy około 1700 kyat (około 5 zł).

 

20. Na lokalnym targu jest egzotycznie i kolorowo. Kobiety pomalowane thanaką, mnisi, gwar.. Idealne miejsce dla osób spragnionych wschodniego orientalizmu.

 

POZOSTAŁE CIEKAWOSTKI Z BIRMY

 

21. Najbardziej znaną osobą w państwie zdaje się być Aung San Suu Kyi, laureatka pokojowej nagrody Nobla z 1991. W Birmie jest symbolem walki o demokrację. 

 

22. Góry birmańskie są pełne szlachetnych kamieni. Około 90% rubinów świata pochodzi właśnie z Birmy. Poza tym Mjanma posiada wiele surowców naturalnych takich jak ropa naftowa i gaz ziemny, drewno, cyna, cynk, miedź, wolfram, ołów oraz wapienie.

 

23. W Mjanmie w latach 30. XX w. zabrakło kotów birmańskich, które niegdyś były królewskimi zwierzętami. Stało się tak, ponieważ przestano dbać o czystość ich krwi, ale niedawno sprowadzono je ponownie z USA i ich liczna powoli rośnie. 

 

24. W Birmie tylko co czwarta osoba ma dostęp do energii elektrycznej. 

 

25. W Mjanmie przybywa bankomatów, ale jeszcze do niedawna spotkanie ich graniczyło z cudem. 

 

26. Zgodnie z tradycyjną birmańską astronomią tydzień liczy 8 dni. W celu dostosowania kalendarza do międzynarodowych standardów starożytni mnisi podzielili środę na pół. 

 

27. Jeszcze do niedawna obowiązujący w Birmie system kartkowy na zakup paliwa doprowadził do rozkwitu nielegalnej sprzedaży tego surowca. Powstało mnóstwo przydrożnych, prowizyjnych stacji paliw, które funkcjonują do dziś, gdyż oficjalnych, państwowych stacji jest za mało. 

 

 

28. Birma jest jednym z trzech krajów świata, w którym używa się własnego systemu metrycznego. Dla przykładu 1 viss (peittha) równa się 1,68 kilograma. 

 

29. Lokalną walutą w Birmie jest Kyat (MMK), jednak powszechnie używa się również USD.